Arti et Amicitiae, Rokin 112, Amsterdam
Opening De exposite wordt op 23 april om 18:00 uur geopened door Tijmen van Grootheest, directeur van de Gerrit Rietveld Academie en Martin Stokhof, taalfilosoof aan de Universiteit van Amsterdam.
Discussiemiddag Op vrijdag 7 mei van 16-18 uur vindt er een discussie plaats, waarin studenten samen met publiek reflecteren op het hele proces. De toegang is gratis!
De 15 studenten zijn: Jay Bakker; Mathilde van Beekhuizen; Giorgos Gripeos; Robin Heman; Elke Mark; Thomas Monses; Els Moors; Michel Mostertman; Ilan Nahmias; Robbert van der Nol; Adriano Sobral Soares; Sarah van Sonsbeeck; Robin Vanbesien;Jetske Verhoeven; Ruth Verraes
Het probleem bij het ervaren van een installatie is dat we de betekeins ervan niet op voorhand kunnen 'aflezen': het is niet zozeer een object of een ding, maar een gebeurtenis of een situatie. Wat er toe doet is niet de concentratie op een object, maar veel meer de relatie tussen een aantal elementen of een interactie tussen verschillende objecten en hun contexten.
Veel installatiekunst is tijdelijk en kan niet worden geconserveerd; dus wat uiteindelijk overblijft is documentatie. Dit alles vormt een probleem voor het toekennen van betekenis aan installiekunst. De vraag naar betekenis hangt ook samen met de vraag naar onze waarneming van de werkelijkheid en de interpretatie daarvan. Hoe verhouden beelden en taal zich in die vraag naar betekenis binnen een installatie? Op welke wijze is de kunstenaar in staat te spelen met de veelheid aan betekenissen die de heterogene elementen van het werk oproepen? En hoe verhoudt zich een installatie tot de bredere historische en sociale context?
Als wegwijzers op onze zoektocht hebben we brieven van Rilke, opmerkingen van Wittgenstein en Heidegger; een essay van Sontag en autobiografische bespiegelingen van Proust gebruikt. Deze teksten stellen vragen naar de verschillende manieren van waarnemen en denken. Wat het betekent om dingen anders te zien? Hoe zijn ervaring en herinnering verbonden? Wat is een installatie eigenluk en hoe kan kunst een middel zijn om dingen anders te zien?
Een bijzondere tentoonstelling in de vorm van een installatie, die het resultaat is van een onderzoek naar de verbindeingen tussen (beeldende)kunst en (taal)filosofie in een samenwerking tussen de Gerrit Rietveld Academie en de Universiteit van Amsterdam.
Vijftien studenten van diverse afdelingen van de Gerrit Rietveld Academie hebben samen met Tine Wilde (beeldend kunstenaar en taalfilosoof en werkend aan een promotie-onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam) de vraag naar betekenis binnen de context van de installatiekunst onderzocht. Hoe kan een kunstenaar spelen met de veelheid aan betekenissen die de heterogene elementen van het werk oproepen? Hoe verhouden beeld en taal zich in de vraag naar betekenis binnen een installatie? Op welke manieren ontlenen wij betekenis aan dergelijke gecompliceerde kunstwerken? En hoe verhoudt een installatie-kunstwerk zich tot de bredere historische en sociale context?
Het resultaat van de zoektocht, waarbij teksten van Rilke, Wittgenstein, Sontag, Heidegger en Proust als wegwijzers zijn gebruikt kunt u zien en ondergaan van 23 april tot en met 9 mei 2004.
Vragen oproepen is ook een vak
One Installation. In Arti et Amiticiae
Tekst Luc de Rooy
Beeld Pam de Sterke
Vrijdag 24 april was de opening van One Installation. Een bijzondere tentoonstelling in de vorm van een installatie, die het werk is van een onderzoek naar de verbindingen tussen (beeldende)kunst en (taal)filosofie in een samenwerking tussen de Gerrit Rietveld Academie en de Universiteit van Amsterdam' vermeldde de aankondiging. Babel ging op onderzoek uit.
Zodra je de expositieruimte van Arti et Amiticiae binnenloopt, word je meteen geconfronteerd met stapels palets, schotten met witte doeken en in een rechte lijn geplaatste, rechtsopstaande tafelpoten. Loop je verder dan zie je onder andere opgehangen hoepels en dichte bossen haar maar ook bijna onzichtbare op de muur geplakt. Daarnaast zijn er foto's, objecten die de illusie opwekken van platgereden stoeltjes en is een projectiekunst. Dit alles is zo uitgevoerd dat om in woorden van een Rietveld studente te spreken de ruimte een dimensie meer krijgt. Ze vervolgt: "We hopen dat de bezoekers de ervaring van het kijken beleven. Dat ze naar de objecten kijken, zich afvragen wat ze zien, daarna opnieuw kijken en dan de ruimte als veranderd ervaren."
Student Ruth Verroes: 'We hebben onder leiding van UvA docente Tine Wilde enkele filosofische teksten gelezen. Werk van Sontag, Proust, Wittgenstein en Rilke. Naar aanleiding hiervan een aantal maanden lezen, is deze expositie ingericht, in slechts drie weken. Elke student moest opeigen wijze lering trekken uit de aangeboden teksten en zijn hoekje inrichten. Daarna zouden we samen beoordelen of het een geheel vormde, zoals de titel van de expositie al aangeeft: One Installation.
Met niets kom je een kunstwerk zo weinig nader als met kritische woorden, dat leidt altijd tot meer of minder misverstanden. Zo luidt een passage uit Rilke's Brieven aan een jonge dichte. Maar kritiek op het vertoonde werk is eigelijk helemaal niet nodig. De expositie is verzorgd en oogt professioneel. Aangezien installatiekunst een interactie vereist tussen kunst, ruimte en toeschouwer, zit het gebodene bij voorbaat al vol van betekenis.
Jammer was wel dat de studenten zelf naar aanleiding van de filosofische teksten geen duidelijk standpunt innamen. Op de vraag wat voorhen nu de verbinding tussen kunst en filosofie inhield in het geboden werk, ontvingen we een ik tast nog altijd in het duister. Ook bij de vraag wat deze installatie nu tot One Installation maakt, gaf het antwoord de intentie van het project niet weer. Er zijn verschillende ideeën van studenten afgevallen omdat niet alles bij elkaar paste. Nog altijd is niet iedereen blij met elk gedeelte van de hele installatie, maar we zijn wel tevreden met het eindresultaat. Maar Rietveld studenten, ook hierop is Rilke van toepassing: Ik kan u alleen de raad meegeven te overdenken dat niet alle beroepen zo zijn, zo vol van eisen en vijandigheid tegen de enkeling. Bij alles wat je doet moet je nu eenmaal rekening houden met een ander.
Verder is het installatie prima in orde. In da Falia van 14 mei '04 verdaart Tine Wilde: 'Als echte pioniers op het gebied willen we vragen oproepen, geen antwoord geven.' Wat dat betreft is het project zeker geslaagd en lijkt voorzetting een logische stap.